Violent Femmes: “Hallowed Ground” (1984)

Misbegrepen splijtzwam

Zullen we het nog eens over het cliché van de moeilijke tweede plaat hebben? De veertigste releaseverjaardag van Hallowed Ground, het tweede album van Violent Femmes, lijkt ons hiertoe de uitgelezen aangelegenheid. De langspeler zal immer (en enigszins begrijpelijk) in de schaduw van hun onvolprezen titelloze en klassiek geworden debuut blijven staan en zorgde bij release in 1984 voor serieuze verdeeldheid onder de fans, de pers en muziekliefhebbers in het algemeen. Waarom Hallowed Ground tot zulk een (vaak misbegrepen) splijtzwam is uitgegroeid, trachten we hieronder verder toe te lichten.

Nauwelijks een aantal jaren nadat ze als buskers in de straten van hun thuisstad Milwaukee, Wisconsin werden ontdekt door The Pretenders- gitarist James Honeyman-Scott, die die dag in het Oriental Theatre optraden, waren Violent Femmes reeds opgeklommen tot één van de populairste en meest veelbelovende bands in de alternatieve rockscene van de vroege jaren ’80. Hun titelloze debuut uit 1983 bleek onverwachts een succes onder het alternatieve rockpubliek en leverde het trio een cultstatus op. Met die verworven reputatie volgden echter ook nieuwe verwachtingen en de band was van in het prille begin van hun carrière duidelijk van plan om niet in herhaling te vallen. Het doel was om, in hun eigen woorden, met elke nieuwe release ‘zo onvoorspelbaar mogelijk te klinken’ en ‘om het publiek in de war te brengen met meer experimentele koerswijzigingen’. Zo rakelt frontman Gordon Gano (zang/gitaar/viool), een devoot christen, opnieuw het idee op om een aantal van de door zijn geloof geïnspireerde teksten die hij als achttienjarige student had geschreven, alsnog te verwerken in nieuwe songs. Bassist/multi-instrumentalist Brian Ritchie en drummer/percussionist Victor DeLorenzo, beiden verstokte atheïsten, hadden een aantal jaren eerder nog geweigerd die songs op te nemen voor hun debuutalbum, maar stonden plots wel open voor het idee. Ritchie verklaarde daar later het volgende over: ‘Gordon’s father was a minister. So that was something he was into. Vic and I weren’t religious, but we thought it was funny to play those songs for a punk crowd and rub them the wrong way. To me, it’s more punk to defy your audience than to play what they want to hear. But we lost our audience that way.’ Het trio trekt in januari 1984 met producer Mark Van Hecke, die reeds achter de knoppen zat bij het debuut, naar New York, alwaar ze in amper een paar weken tijd hun tweede album inblikken.

Het resultaat van deze opnamesessies verschijnt midden mei 1984 in de VS en een maand later in de rest van de wereld als Hallowed Ground, Violent Femmes’ tweede album, bij Slash Records. Zowel tekstueel (door de invloed van Gano’s christelijk geloof) als muzikaal is er een bescheiden, doch duidelijke koerswijziging te horen in hun geluid, waarbij de folk punk van het debuut geïnjecteerd wordt door diverse stijlen als country (zoals in de op een catchy banjoriff drijvende openingstrack Country Death Song, waarvoor Gano zich liet inspireren door traditionele folksongs met huiveringwekkende verhalen), folk (I Hear the Rain, Jesus Walking On the Water, It’s Gonna Rain), blues (Never Tell, het titelnummer) en jazz (Black Girls (met John Zorn op saxofoon), Sweet Misery Blues). De algehele toon op Hallowed Ground is grimmiger, minder toegankelijk dan op het debuut en de blazers van de Horns Of Dillema, die in meerdere songs opduiken, zorgen voor een grotere gelaagdheid in het gehele album. Tegelijk zijn de songs nergens minder en is Hallowed Ground misschien wel Violent Femmes’ meest gevarieerde plaat, die ook na veertig jaar perfect op gelijke hoogte kan staan met het klassiek geworden debuut.

Al is niet iedereen het daar bij release in de lente van 1984 mee eens. Hallowed Ground is tot op heden allicht de plaat die voor de meeste verdeeldheid zorgt onder critici. Sommigen prijzen de band’s graaftocht in het Amerikaanse muzikale verleden, anderen zijn dan weer uiterst kritisch voor Gano’s tekstmateriaal, dat velen verkeerdelijk als ironisch beschouwen. In de loop der jaren is de reputatie van Hallowed Ground wat genuanceerder geworden en wordt het beschouwd als één van de beste albums uit hun carrière. Brian Ritchie zou later verklaren dat het de favoriete plaat is onder de bandleden en artiesten als David Eugene Edwards (16 Horsepower, Woven Hand) en Jack White (The White Stripes) beschouwen het als één van de grootste inspiratiebronnen voor hun eigen carrière.