Doorbraakalbum en met voorsprong hun beste
Albums die bol staan van symfonische rock en orkestrale, psychedelische en soms lichtjes over de top popsongs: onze platencollectie is er niet erg dik mee gezaaid. Maar er zijn uitzonderingen op de regel, zoals het geweldige The Soft Bulletin, het negende studioalbum van The Flaming Lips. Voor de opname hun laatste album van de jaren ’90 haalde het trio uit Oklahoma City, Oklahoma werkelijk alles uit de kast en serveren ze een plaat waarop ze, in de traditie van grote 60’s bands als The Beach Boys en The Beatles, de grenzen van de popmuziek aftasten en een traditioneel rockinstrumentarium in de clinch laten gaan met gelaagde, complexe arrangementen en een grootse productie. Dag op dag een kwarteeuw na de release houden we het album en het ontstaan ervan nog eens voor u onder de loep.
The Soft Bulletin was lang niet The Flaming Lips’ eerste experiment met een grootser geluid. Sinds de band begin jaren ’90 een contract tekende bij major label Warner Brothers, evolueerde de band geleidelijk richting een meer toegankelijk geluid. Hun noisy pop werd meer en meer geïnjecteerd met elementen van psychedelica en 60’s pop. Door het vertrek van gitarist Ronald Jones in 1996 en een algehele ontevredenheid over de standaard rockmuziek, gingen de overgebleven drie leden op zoek naar een herdefiniëring van de richting waarin ze de band wensten te sturen. Dat resulteerde in eerste instantie tot het geluidsexperiment Zaïreeka (1997), hun achtste album. Dat bestond uit vier afzonderlijke cd’s die tegelijk op vier verschillende audiosystemen dienden afgespeeld te worden om tot een harmonieus geluid te komen. De opnames van dit album waren de band zo goed bevallen, dat ze graag op dat elan wilden verder gaan bij het schrijven van een volgend album. De opnames daarvan vatten reeds in de lente van 1997 aan, maar een reeks aan onafhankelijk van elkaar ingrijpende gebeurtenissen binnen de band, zullen het opnameproces drastisch vertragen: drummer Steven Drozd verliest bijna een arm na een zwaar ontstoken infectie als gevolg van zijn heroïnegebruik, bassist Michael Ivins raakt betrokken in een ernstig verkeersongeval en frontman Wayne Coyne’s vader overlijdt na een lange strijd tegen kanker, allen feiten die zich amper in enkele maanden na elkaar voordoen. Uiteindelijk ronden The Flaming Lips de opnames van hun negende album in de Tarbox Road Studio in New York af in februari 1999. Achter de knoppen als producer zat de befaamde Dave Fridmann, een man waarmee ze in het verleden reeds hadden samengewerkt, maar die eveneens bekend is voor zijn productiewerk voor bands als Mercury Rev en Mogwai en later nog zou samenwerken met onder andere Sparklehorse, Low, Sleater-Kinney, MGMT en vele anderen.
De plaat verschijnt midden mei 1999 bij Warner Brothers onder de titel The Soft Bulletin. Het album is een duidelijke koerswijziging ten aanzien van hun voorafgaand werk. De meer noisy pop en alternatieve rock ruimt hier baan voor een pompeus, door elementen van symfonische progrock, 60’s pop en psychedelica beïnvloed geluid, met zeer orkestraal uitgewerkte en gelaagde arrangementen die de songs een wat bombastische laag meegeven. Naast een traditioneel rockinstrumentarium, maakt de band daarbij gebruik van een hele batterij synthesizers, MIDI- keyboards en drumcomputers. Maar onder die drukte schuilt de beste verzameling songs die de band ooit bij elkaar heeft geschreven. Opener en vooruitgeschoven single Race For the Price, een song over twee wetenschappers die met elkaar in de clinch gaan voor het winnen van een prestigieuze prijs, groeit uit tot een klassieker en één van de meest gedraaide radiohits van 1999. Het is op zijn beurt zeer representatief voor de rest van het materiaal op The Soft Bulletin, dat baadt in magistraal gearrangeerde songs als A Spoonful Weights a Ton, het Beatleske The Spark That Bled, Slow Motion, het melancholische Waitin’ For a Superman (de tweede klassieke single uit het album) en het formidabele Feeling Yourself Disintegrate, dat op briljante wijze de stereofunctie van je cd-speler test en tegelijk een soort nostalgische weemoed opwekt die wat aan The Beach Boys ten tijde van Pet Sounds doet denken. Niet overal echter leidt die ongecontroleerde drang tot experiment daadwerkelijk tot geslaagde resultaten: ook na een kwarteeuw blijft The Gash een moeilijk verdraagbare song, waarin het bombast net iets te hard over de top gaat om aanvaardbaar te blijven. Maar laat dit een kleine smet zijn op een voor de rest uitstekend album.
The Soft Bulletin wordt goed onthaald door pers en publiek. Het album duikt op in uitzonderlijk veel eindejaarlijsten van 1999 en leidt de definitieve doorbraak in naar een mainstream publiek. Vandaag de dag wordt het terecht beschouwd als The Flaming Lips’ allerbeste album uit hun gehele carrière. Jammer genoeg is het ook hun laatste echte hoogtepunt. In de daaropvolgende jaren verliest de band zich een beetje te veel in hun drang naar een groots geluid, waardoor hun albums gestaag ook minder goed worden. Vandaag de dag zijn ze nog steeds actief en vorig jaar vierden ze hun veertig jarig bestaan.
caminoverdraait 